"Η ζωή κουρμπάνι" : Ένα μυθιστόρημα στην Ποδογόριανη, τέλη 19ου - αρχές 20ου αιώνα

Μεγάλη επιτυχία και απήχηση είχε η παρουσίαση του νέου βιβλίου "Η ζωή κουρμπάνι" του Δημοσθένη Κοσλίδη που πραγματοποιήθηκε στις 13 Αυγούστου 2017, στο αμφιθέατρο της νέας πλατείας του Ποδοχωρίου.

Είχε προηγηθεί δύο μέρες πριν, στις 11 Αυγούστου, η παρουσίαση του βιβλίου στην Πρώτη Σερρών, γενέτειρα του συγγραφέα. Την εισήγηση για το βιβλίο και στις δύο παρουσιάσεις έκανε ο Νίκος Στόγιος.
Πριν και μετά την παρουσίαση ο συγγραφέας υπέγραψε  τα βιβλία του.

Η εισήγηση του Νίκου Στόγιου κινήθηκε σε τέσσερις κατευθύνσεις και εμπλουτίστηκε με ανάγνωση αποσπασμάτων του βιβλίου.

Α) Η Ζωή Κουρμπάνι είναι η τρίτη συγγραφική δουλειά του Δημοσθένη Κοσλίδη.  Έχουν προηγηθεί «Η λαογραφία Ποδογόριανης Παγγαίου» και «το Πέταγμα του Κορυδαλλού». Κοινά χαρακτηριστικά και των τριών βιβλίων είναι τα εξής:

α)   Αντλούν την έμπνευσή τους από τα μέρη που έζησε και αγάπησε ο συγγραφέας.

β) Μεταφέρουν μαρτυρίες ζωής των ανθρώπων της περιοχής.

γ)    Η μεταφορά αυτών των μαρτυριών ζωής αποτελεί για τον συγγραφέα και ένα είδος καθήκοντος.

Β) Φαίνεται πως το συγγραφέα απασχολούν δυο βασικές έννοιες:

α)  Η διάσωση της ιστορικής μνήμης. Το χαρακτηριστικό αυτό κυριαρχεί και σε όλη την νεοελληνική μυθιστοριογραφία.

β)  Η διάσωση των γλωσσικών ιδιαιτεροτήτων της περιοχής (λέξεις, εκφράσεις, γνωμικά, παροιμίες)

Γ)   Κουρμπάνι είναι η θυσία.

Στην περίπτωση του βιβλίου αφορά σε όλες τις μικρές και μεγάλες θυσίες των ηρώων του μυθιστορήματος, είτε αυτοί είναι Έλληνες, είτε Τούρκοι και στην προσπάθεια τους για ένα καλύτερο αύριο, για μια καλύτερη ζωή.

Δ) Στο βιβλίο εξυμνείται η φιλία, οι ανιδιοτελείς σχέσεις των ανθρώπων και ο έρωτας στην πλατωνική του έκφανση.

Η αποψή μας για το βιβλίο

Κρατώντας κάποιος στα χέρια του το μυθιστόρημα “Η ζωή Κουρμπάνι»’’ του Δημοσθένη Κοσλίδη, καταλαβαίνει με την πρώτη ματιά ότι έχει σχέση με το χωριό μας, την ιστορική αυτή κοινότητα που από τα στοιχεία φαίνεται ότι για πάνω από χίλια χρόνια  υπήρξε ως Ποδογόριανη και για τα τελευταία εκατό περίπου  ως Ποδοχώρι.

Οι αλλαγές που έχουν συντελεστεί τα τελευταία 100 χρόνια στο χωριό μας είναι πολύ μεγάλες και γίνονται εύκολα αντιληπτές μέσα από το βιβλίο. Εκτός από το προφανές που είναι το όνομα, το χωριό μας έχει αλλάξει εθνολογικά, πληθυσμιακά, πολεοδομικά, γλωσσολογικά,οικονομικά, μορφωτικά  και πολιτικά. Επίσης πέρασε από την παραγωγή του καπνού και των σιτηρών σε νέες παραγωγές.

Η καθόλου τυχαία εικόνα του Τούρκικου Χαμάμ στο εξώφυλλο του βιβλίου, προσδιορίζει, πρώτον την τοποθεσία όπου ξετυλίγεται η υπόθεση του μυθιστορήματος – που είναι το χωριό μας, η Ποδογοριανη - και δεύτερον την χρονική περίοδο που αυτή διαδραματίζεται, τα τελευταία δηλαδή χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Αλλά και μέσα στο βιβλίο βρίσκουμε, άλλες περισσότερο και άλλες λιγότερο γνώριμες τοποθεσίες, αλλά και πρόσωπα  και ασχολίες του χωριού μας, όπως: την Ραχώνα, τον Προφήτη-Ηλία, τα τρία πέτρινα γεφύρια, την βρύση του Τσερίφ, το Χαμάμ, τον μαχαλά του Μπαλαμπάνου, τον νερόμυλο του Μπουγιούκ, τον Λάκκο,  το Μεσοχώρι (μπροστά στην κοινότητα), τον Τσιούρτσιουρα, την πλατεία Κύπαρις, τον τσεσμέ του Ικιούλουκλη, την εκκλησία του Αϊ-Γιώργη, τον  Παπα-Κωντσαντή, - πρόγονο των οικογενειών Παπακωνσταντίνου του χωριού μας-, το Κώτσιο τον Αδάμου και τέλος την  καπνοκαλλιέργεια.

Διαβάζοντας το βιβλίο, οι μεγαλύτερης ηλικίας αναγνώστες ανασύρουν μνήμες της παιδικής τους ηλικίας και μιας εποχής που χάθηκε και πέρασε ανεπιστρεπτί.

Αλλά και οι νεότεροι, θα ταξιδέψουν πίσω σε χρόνους που δεν γνώρισαν και ίσως δεν άκουσαν ποτέ για αυτούς.

Και αυτό συμβαίνει χάρη στο λεξιλόγιο που με τόση ευκολία χειρίζεται ο Δημοσθένης. Λέξεις που οι μεγαλύτεροι σε ηλικία κάτοικοι του χωριού,  όχι μόνο άκουγαν καθημερινά, αλλά πρόλαβαν και τις μίλησαν.

Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικές: φουρκάλι, μαξούλι, σισίρντισε, βιράνιασε, αβλαντούσε, μούλωξαν, γιαζίκ, λεγένι, καλαμπαλίκι, ταϊφάς, αζάτι,  γεννήματα, μανιές, αντέτι, μπούκλος, ερμπάπι, καρντάσι …

Δεν θα είναι υπερβολή να   χαρακτηρίσουμε το μυθιστόρημα σαν ένα λεξιλογικό θησαυρό.

Στο πρώτο κεφάλαιο γνωρίζουμε του δύο ήρωες της ιστορίας:

τον Θοδωρή- τον έλληνα και τον Φεϊζουλά- τον τούρκο.

Ο Δημοσθένης εδώ δεν βιάζεται. Περιγράφει, εξετάζει, αναλύει τους χαρακτήρες του από κάθε οπτική γωνιά. Ταυτόχρονα μπαίνει μέσα στο μυαλό τους και την ψυχή τους. Θέλει να τους γνωρίσουμε καλά, κρατώντας  όμως κρυμμένα τα ανομολόγητα μυστικά τους.

Αυτά θα τα γνωρίσουμε στο δεύτερο κεφάλαιο με την αναδρομή στο παρελθόν, στην καθημερινότητα της Τουρκοκρατούμενης Ποδογόριανης. Εδώ μαθαίνουμε το γιατί και το πώς της ιστορίας. Ο Δημοσθένης παίρνει τα γεγονότα  και τα κάνει παραμύθι. Μαθαίνουμε και άλλα πολλά για το χωριό μας. Για μια άλλη κοινωνία πολυπολιτισμική, ανεκτική, αλλά και  βασανισμένη, καχύποπτη, με αγεφύρωτες διαφορές και υποβόσκουσες εντάσεις.

Στο τρίτο κεφάλαιο έρχεται η κορύφωση του δράματος, το τραγικό, το μοιραίο, το αναπόφευκτο, αλλά και η λύτρωση, αφού οι πρωταγωνιστές του δράματος κάνανε την ζωή τους κουρμπάνι για να βρει το χωριό μας την γαλήνη του.

Η γραφή  του Δημοσθένη δεν είναι ανάλαφρη, ευκολοδιάβαστη, αδούλευτη. Είναι μεστή, πυκνή, γεμάτη νοήματα και ίσως δεν αρκεί η πρώτη ανάγνωση για να κατανοήσουμε όλη την λαϊκή σοφία, μέσα από τα αποφθέγματα που περιέχει.

Οι ζωές των προσώπων της ιστορίας ορίζονται από την μοίρα, το ριζικό,  το πεπρωμένο τους. Συνεχής είναι όμως ο αγώνας τους να απαλλαγούν από αυτό, να ορίσουν οι ίδιοι το μέλλον τους, να αλλάξουν την τύχη τους  και να πάρουν  την ζωή τους στα χέρια τους.

Αυτό  είναι και το αισιόδοξο μήνυμα του βιβλίου: Ότι παρά τις αντιξοότητες, τα εμπόδια και τις δυσκολίες της ζωής, ό άνθρωπος δεν σταμάτα να ελπίζει, να παλεύει  και να αγωνίζεται …

Τέλος η Πρόεδρος του Συλλόγου Γυναικών Πρώτης, Αγγελική Κλειδαρά, έκανε την παρακάτω ανάρτηση σε ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης. 
"Την Παρασκευή, 11 Αυγούστου 2017 ανοίξαμε ένα ακόμη παράθυρο στον πολιτισμό. Στην Κεντρική πλατεία του χωριού έγινε η παρουσίαση του νέου βιβλίου του Πρωταίου συγγραφέα κ. Δημοσθένη Κοσλίδη, την οποία οργάνωσε ο Σύλλογός μας. Ήταν τιμή και χαρά μας. Παρόν στην παρουσίαση ήταν και ο κ. Νίκος Στόγιος, εκπαιδευτικός στις Βρυξέλλες και Διδάκτωρ γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, ο οποίος αναφέρθηκε στην αυθεντική γλώσσα και την πλοκή του βιβλίου. Στο τέλος ο συγγραφέας συγκινημένος, μίλησε στο υπέροχο κοινό που είχαμε, για τις εσωτερικές του δυνάμεις και ανησυχίες, που τον οδηγούν στο γράψιμο.

Το νέο βιβλίου του Δημοσθένη Κοσλίδη είναι ένα πολύ ωραίο μυθιστόρημα με έναν πολύ ωραίο τίτλο. Η ΖΩΗ ΚΟΥΡΜΠΑΝΙ και δεν έχει καμιά σχέση με τις γιορτές που γίνονται σε μερικά χωριά, που σφάζουν μεγαλόσωμα ζώα, τα μαγειρεύουν και τρώει όλο το χωριό. Κουρμπάνι εδώ σημαίνει θυσία της ζωής, θυσία της ψυχής των ηρώων, που κάνουν τη ζωή τους Κουρμπάνι, για το χωριό, την οικογένεια, την τιμή της οικογένειας, τη φιλία… Ο τίτλος είναι πολύ ωραίος, σε εξιτάρει, σε τραβά. Το βιβλίο περιγράφει μια πολύ δυνατή ιστορία, έχει ένα πολύ ζωντανό κείμενο, με πολλά επίθετα και προσδιορισμούς, πολλές τούρκικες λέξεις, τις οποίες εξηγεί, αλλά μπαίνει και μέσα στις ψυχές των ηρώων και εξηγεί τα συναισθήματά τους.
Η ιστορία διαδραματίζεται τα τελευταία 40-45 χρόνια της τούρκικης κατοχής και η τελευταία πράξη του δράματος γράφεται την ημέρα της απελευθέρωσης.
Η ιστορία διαδραματίζεται σε ένα χωριό, το Μπάνσκιοϊ, που είναι στους πρόποδες ενός βουνού, πρέπει να είναι το Παγγαίο, έχει δυο μαχαλάδες -ένα τούρκικο και ένα των γρεκών-, τους οποίους χωρίζει ένα ποτάμι με πολλές πηγές, κάτι σαν τον Μπουρντάνο και τους μαχαλάδες ενώνουν τρία τοξωτά πέτρινα γεφύρια. Το βιβλίο είναι ένα πολύ δυνατό μυθιστόρημα και αξίζει να διαβαστεί από όλους μας.
Δεν είναι εύκολο να γράψει κανείς βιβλίο, ούτε μαθαίνετε, ούτε διδάσκεται. Χρειάζεται πολύ δουλειά, ταλέντο και χάρισμα, είναι μια ανάγκη. Ο συγγραφέας ξεδιπλώνει την ψυχή του, την αποτυπώνει σε ένα χαρτί και έτσι αφήνει τη σφραγίδα του για τις επόμενες γενιές. Γι΄αυτό και οι συγγραφείς αγαπούν πολύ τα βιβλία τους, σαν παιδιά τους. Ευχαριστώ το Δημοσθένη που απευθύνθηκε στο Σύλλογο Γυναικών. Ήταν τιμή και χαρά για μας. Τον συγχαίρω για το βιβλίο του, εύχομαι να είναι καλοτάξιδο και να κάνει συντροφιά σε χιλιάδες αναγνώστες."