Μπορεί σήμερα, 25 Μαρτίου, να γιορτάζουμε την απελευθέρωση, από τα τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς που έζησε η Ελλάδα κάτω από τον Οθωμανικό ζυγό, αλλά αυτό δεν ισχύει για την περιοχή της Μακεδονίας, την Καβάλα και το χωριό μας την Ποδογόριανη. Η περιοχή μας έμεινε στην σκλαβιά περίπου πεντακόσια πενήντα χρόνια. Από το 1370 μέχρι το 1913.
Σύμφωνα με νέα κριτική αξιολόγηση και ερμηνεία των ήδη γνωστών μαρτυριών, υπερισχύει η άποψη ότι η Χριστούπολη (Καβάλα) αποδυναμωμένη από τις συνεχείς επιδρομές των γαζήδων ("πολεμιστών της πίστης"), την καταστροφή της υπαίθρου, ίσως και τους μακροχρόνιους αποκλεισμούς (από το 1371-1374) συνθηκολόγησε και παραδόθηκε το 1382 ή 1383. Κατά τη μαρτυρία του τουρκικού χρονικού, ο Εβρενός μαζί με τον Λαλά Σαχίν "κυρίεψαν την Καβάλα, την Δράμα και τη Ζίχνα, τις Σέρρες, και πήραν αυτά τα βιλαέτια ένα-ένα με συνθήκη".
Συμπερασματικά μπορούμε να υποθέσουμε ότι την ίδια χρονική περίοδο, ίσως και νωρίτερα, η Ποδογόριανη πέρασε και αυτή στα χέρια των Οθωμανών. Εκατόν πενήντα χρόνια αργότερα, το 1535, η Ποδογόριανη είναι διοικητικό κέντρο των Οθωμανών στη δυτική Πιερία κοιλάδα και ανήκει στο διαμέρισμα (Καζά) της Δράμας.
Η Ποδογόριανη αποτελεί ίσως την μοναδική και ιδανική επιλογή για την εγκατάσταση της τούρκικης διοίκησης. Κτισμένη στις πλαγιές δύο λόφων, με ένα ρέμα ("λάκκο") κατάφυτο από πλατάνια, λεύκες και καρυδιές να την διασχίζει και με πολλά νερά. Προστατευμένη από τους παγωμένους βοριάδες, με ήπιους χειμώνες και δροσερά καλοκαίρια.
Το 1535 (942 έτος Εγίρας)[1] ή το (949 έτος Εγίρας) το τσιφλίκι της μονής του Διονυσίου του Αγίου Όρους, στα σύνορα του χωριού Ορφάνι, πληρώνει στον διοικητή της Ποτ-γορ-γιάνη, ετήσιο φόρο κατ΄αποκοπή[2] 865 άσπρα[3]. Η εγγραφή αυτή βρίσκεται σε σουλτανικό κτηματολογικό κατάστιχο (τεφτέρ σουρέτι) στα τέλη του μήνα Ρεβιούλ Αχίρ[4].
Το 1567 (την τρίτη ημέρα του μηνός Τζεμαζίλ Αχίρ[5] του 975 έτους Εγίρας) την Ποτ-γορ-γιάνη διοικεί ζαμπίτης [6] και βεβαιώνει με απόδειξη ότι έλαβε από τους μοναχούς της Μονής Διονυσίου, για το μετόχι του Ορφανίου, 2500 άσπρα ως φόρο για το έτος 1566 (974).
Οι μοναχοί της Μονής, από παλιά πλήρωναν 1500 άσπρα, επειδή όμως πολλοί από τους χριστιανούς της περιφέρειας Ορφανίου αφιέρωναν τα χωράφια τους στο μοναστήρι, δέχτηκαν να πληρώσουν 2500 άσπρα. Οι μοναχοί της Μονής Διονυσίου καλλιεργούσαν και μέρος από τα βακούφικα[7] κτήματα του σουλτάνου Γκαζή Σουλεϊμάν[8] στο βακούφικο χωριό Ποτ- γορ-γιάνη[9].
Τέλος, το 1621 (μέσα του μηνός Σαφέρ του έτους 1031 Εγίρας) σε επιστολή του ιεροκριτή Πράβιστας Αχμέτ Νιμετουλάχ (Πραβίου=Ελευθερούπολης) προς τον ζαμπίτη Χουσεϊν Τζελεμπή, του χωριού Ποτ- γορ, εκμισθωτή των κτημάτων της Ποδογόριανης, επισημαίνεται ότι οι μοναχοί πλήρωσαν στον προηγούμενο εκμισθωτή 7000 άσπρα και δεν μπορεί αυτός (ο Χουσεϊν Τζελεμπή) να έχει καμία οικονομική απαίτηση. Δόθηκε μάλιστα στους μοναχούς απόδειξη για το ποσό που κατέβαλαν και έγινε σύσταση στο εξής να μην παρενοχλούνται. Ο προηγούμενος εκμισθωτής παρουσιάστηκε στο ιεροδικαστήριο και ομολόγησε "ότι δεν έχω να λαμβάνω παρ΄ αυτών ούτε οβολόν επ΄ ονόματι του βακουφίου , ο δε Χουσεϊν ας ζητήσει από εμέ τον λογασιασμό αυτό"[11]Η Ποδογόριανη αποτελεί ίσως την μοναδική και ιδανική επιλογή για την εγκατάσταση της τούρκικης διοίκησης. Κτισμένη στις πλαγιές δύο λόφων, με ένα ρέμα ("λάκκο") κατάφυτο από πλατάνια, λεύκες και καρυδιές να την διασχίζει και με πολλά νερά. Προστατευμένη από τους παγωμένους βοριάδες, με ήπιους χειμώνες και δροσερά καλοκαίρια.
Το 1535 (942 έτος Εγίρας)[1] ή το (949 έτος Εγίρας) το τσιφλίκι της μονής του Διονυσίου του Αγίου Όρους, στα σύνορα του χωριού Ορφάνι, πληρώνει στον διοικητή της Ποτ-γορ-γιάνη, ετήσιο φόρο κατ΄αποκοπή[2] 865 άσπρα[3]. Η εγγραφή αυτή βρίσκεται σε σουλτανικό κτηματολογικό κατάστιχο (τεφτέρ σουρέτι) στα τέλη του μήνα Ρεβιούλ Αχίρ[4].
Το 1567 (την τρίτη ημέρα του μηνός Τζεμαζίλ Αχίρ[5] του 975 έτους Εγίρας) την Ποτ-γορ-γιάνη διοικεί ζαμπίτης [6] και βεβαιώνει με απόδειξη ότι έλαβε από τους μοναχούς της Μονής Διονυσίου, για το μετόχι του Ορφανίου, 2500 άσπρα ως φόρο για το έτος 1566 (974).
Οι μοναχοί της Μονής, από παλιά πλήρωναν 1500 άσπρα, επειδή όμως πολλοί από τους χριστιανούς της περιφέρειας Ορφανίου αφιέρωναν τα χωράφια τους στο μοναστήρι, δέχτηκαν να πληρώσουν 2500 άσπρα. Οι μοναχοί της Μονής Διονυσίου καλλιεργούσαν και μέρος από τα βακούφικα[7] κτήματα του σουλτάνου Γκαζή Σουλεϊμάν[8] στο βακούφικο χωριό Ποτ- γορ-γιάνη[9].
Σημειώσεις
[1] Έτος Εγίρας ή Εγείρας είναι το χρονολογικό έτος σύμφωνα με το ισλαμικό ημερολόγιο. Η αρίθμηση των ετών ξεκινά από το έτος 1, όταν ο Μωάμεθ εξορίστηκε από την Μέκκα και κατέφυγε στην Μεδίνα. Αυτό αντιστοιχεί στο 622 μ.χ. του Γρηγοριανού ημερολογίου.
[2] Πρόκειται για τον φόρο της δεκάτης.
[3] Τρία άσπρα ισοδυναμούσαν με ένα παρά και σαράντα παράδες με ένα γρόσι.
[4] Ρεβιούλ Αχίρ: ο τέταρτος μήνας του αραβικού σεληνιακού έτους.
[5] Τζεμαζίλ Αχίρ: ο έκτος μήνας του αραβικού σεληνιακού έτους
[6] ζαμπίτης: κατώτερος αξιωματούχος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και είχε αστυνομικά κυρίως καθήκοντα.
[5] Τζεμαζίλ Αχίρ: ο έκτος μήνας του αραβικού σεληνιακού έτους
[6] ζαμπίτης: κατώτερος αξιωματούχος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και είχε αστυνομικά κυρίως καθήκοντα.
[7] Τέσσερις αιώνες μετά, ο Κώτσιος Αδάμος αναφέρει πως (γύρω στα 1930) έπαιζαν ποδόσφαιρο στα βακούφικα Αλώνια, πάνω από του Πουπούλη τα κτήματα
[8] Η Ποδογόριανη είναι βακούφι του Σουλεϊμαν Α΄ (1520-1566), του Μεγαλοπρεπή ή Νομοθέτη.
[9] Το βακούφι είναι αναφαίρετο φιλανθρωπικό ίδρυμα, σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο, το οποίο περιλαμβάνει την δωρεά ενός κτηρίου, οικοπέδου ή άλλων περιουσιακών στοιχείων για θρησκευτικούς ή φιλανθρωπικούς σκοπούς.
[10] Σαφέρ: ο δεύτερος μήνας του του αραβικού σεληνιακού έτους.
[11] Ήταν συνήθεια στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, τον καιρό της είσπραξης των εισοδημάτων, για ένα μόνο τιμάριο να φιλονικούν 10 άτομα.
[10] Σαφέρ: ο δεύτερος μήνας του του αραβικού σεληνιακού έτους.
[11] Ήταν συνήθεια στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, τον καιρό της είσπραξης των εισοδημάτων, για ένα μόνο τιμάριο να φιλονικούν 10 άτομα.
Βιβλιογραφία
1. Παπαζογλου Γ. (1987). "Μεταφρασμένα τουρκικά έγγραφα του μετοχίου "Ορφάνη" της Μονής Διονυσίου του Αγίου Όρους(1535-1733)". Καβάλα: Δήμος Καβάλας.
2. Αδάμου Κ. (1991). " Δοκίμιο για την ιστορία της Ποδογόριανης-Ποδοχωρίου Καβάλας". Σόφια: Ανέκδοτο χειρόγραφο.
3.http://lykourinos-kavala.blogspot.com/2017/01/blog-post_23.html#more
