Όταν ένας ποταμός χάνεται, μια λίμνη γεννιέται;

Τις σκέψεις του, τις εντυπώσεις και τις εικόνες που αποτυπώθηκαν στην καρδιά  του, μετά   την  πεζοπορία  που οργάνωσε  η   Ορειβατική  και Πεζοπορική  Λέσχη  Ποδοχωρίου από  το  Φράγμα  του  Μαρμαρά  στα Λουτρά Ελευθερών,  κατέγραψε  σε ένα κείμενο που πλημμυρίζει από ευαισθησία ο Βασίλης Ηλιάδης με τίτλο: 

"Όταν ένας ποταμός χάνεται, μια λίμνη γεννιέται;" 

"Η Ορειβατική και Πεζοπορική Λέσχη Ποδοχωρίου συναντά την Κούτσα-Κούτσα (Πεζοπορική Ομάδα Αθήνας). Από τον Ακροπόταμο στα Λουτρά.

Ποδοχώρι, Θεσσαλονίκη, Άμστερνταμ και Αθήνα συναντιούνται για να περπατήσουν, να συνομιλήσουν, να φιλοσοφήσουν, να αναζητήσουν, να γνωριστούν και να μάθουν.

Ο Μαρμαράς ξεκινά το ταξίδι του δυτικά της Ελευθερούπολης στα ριζά του όρους Σύμβολο και διασχίζει την Πιερία κοιλάδα με κατεύθυνση από Ανατολικά προς τα Δυτικά. Στο κάμπο της Μεσορόπης συναντά τον Οβριό. Ο Οβριός κατεβαίνει ορμητικός, φουριόζος από τη Βοσκοβρύση που βρίσκεται σε κορυφή του Παγγαίου και αυτό είναι ένα σμίξιμο των δυο βουνών μέσα απ’ τα νερά τους. Ο Μαρμαράς ανανεωμένος, αφήνει πίσω τον Πλατανότοπο, το Ποδοχώρι και συνεχίζει από τον Ακροπόταμο για να εκβάλει στον Στρυμωνικό κόλπο από τα Λουτρά Ελευθερών, αφού ανακατέψει τα μπουζαλένια νερά του με τις θερμές ιαματικές πηγές στο τελευταίο χιλιόμετρο της διαδρομής του.

Η πορεία της ομάδας, ξεκινά από το εργοτάξιο μετά τον Ακροπόταμο και είναι (loop) μετ΄ επιστροφής , από τον ίδιο χωμάτινο δρόμο. Μια απόσταση περίπου 9,5 χιλιομέτρων.

Εργοτάξιο που; Στην μέση του πουθενά; Γιατί;

Θέλουν να μαντρώσουν το ποτάμι. Φράγμα φτιάχνεται λοιπόν μέσα στη κοιλάδα. Πολύχρονα πλατάνια κόπηκαν, δρόμοι ανοίχτηκαν, τεράστια φορτηγά, εκσκαφείς και οδοστρωτήρες αλλάζουν άρδην το τοπίο. Για καλό;

Ένα ποτάμι στο οποίο, όλα τα μέλη της παρέας από παιδιά έχουμε ψαρέψει, έχουμε κολυμπήσει και δροσιστεί στα νερά του, έχουμε κατασκηνώσει στις όχθες του, μάλλον θα κινδυνέψει να χαθεί. Ίσως είναι η τελευταία χρονιά που το βλέπω όπως το ήξερα μέχρι τώρα.

Όμως μια λίμνη θα γεννηθεί. Το μέλλον φέρνει την ελπίδα ή κάτι άλλο;

Αφήνοντας πίσω το βιομηχανικό τοπίο του εργοταξίου, ακολουθούμε χωμάτινο δρόμο χωρίς υψομετρικές διαφορές. Δεξιά μας υψώνεται κάθετα ένας πράσινος ορεινός όγκος, το δασωμένο όρος Σύμβολο. Αλλού τα χώματα του είναι κατακόκκινα και αλλού άσπρα αργιλώδη. Αριστερά είναι το φαράγγι στο βάθος του οποίου κυλά το ποτάμι. Άλλοτε το περνάμε από ψηλά και άλλοτε πλησιάζουμε τις όχθες του. Η διαδρομή είναι ήπια και στο μεγαλύτερο μέρος της υπό σκιά. Αυτό την κάνει φυσικά ιδιαίτερα ευχάριστη. 

Στη θάλασσα από πλατάνια συναντάμε κρανιές και κουμαριές, παλιούρια και πουρνάρια, λυγαριές και κάθε είδους βότανα από βαλσαμόχορτο και φονιά, μέχρι ρίγανη και ένα είδος τσαγιού (Sidiritis Montania L) από τα 17 διαφορετικά είδη που ευδοκιμούν στην Ελλάδα. Άγρια κλήματα, πιθανά από αρχαίες ποικιλίες της περιοχής, αλλά και ένα δένδρο με καρπούς σε μέγεθος κερασιού χρώματος βυσσινί, άγνωστο σε μας. Με επιφύλαξη αλλά και θράσος ταυτόχρονα, δοκίμασα και μου φάνηκε ιδιαίτερα ωραίο. Ο καρπός ήταν ζουμερός σαν βανίλια που έμοιαζε όμως με κεράσι. Από μια γρήγορη έρευνα εκ των υστέρων τελικά κατέληξα ότι μάλλον είναι δαφνοκέρασον ή ροδόδαφνον ή ταφλάν (Prunus laurocerasus) και πατρίδα του είναι ο παράλιος Πόντος, όπου θεωρούν τους καρπούς του εκλεκτό και συγχρόνως θεραπευτικό έδεσμα.

Διασχίζουμε το ποτάμι και βρισκόμαστε από την άλλη πλευρά. Μετά από λίγο συναντάμε στα δεξιά μας ένα εγκαταλελειμμένο διώροφο σπίτι. Σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες που δεν είναι απόλυτα εξακριβωμένες, πρόκειται για κτίριο που χρησιμοποιήθηκε από τον Κάπα, τον επικεφαλής της εθνικής ανταρτικής ομάδας (ΕΑΟ) που έδρασε την περίοδο της κατοχής και του εμφυλίου, στο Σύμβολο.

Ένα άλογο κοιτάει ξαφνιασμένο. Η πορεία συνεχίζεται. Μετά από λίγο συναντάμε τα πρώτα εγκαταλελειμμένα κτίρια των παλαιών εγκαταστάσεων που χρησιμοποιούσαν όσοι ήθελαν να απολαύσουν τα λουτρά. Τα Λουτρά Ελευθερών είναι σήμερα ένα ακατοίκητο χωριό. Χωριό φάντασμα, θα έλεγε εύκολα κανείς, αφού υπάρχουν δεξιά και αριστερά από το ποτάμι 31 εγκαταλελειμμένα κτίρια χωρίς πόρτες και παράθυρα να χάσκουν στο δάσος το οποίο προσπαθεί να εισχωρήσει παντού. Δυστυχώς, εγκατάλειψη και φθορά κυριαρχούν. Το φυσικό τοπίο όμως εξακολουθεί να παραμένει απαράμιλλο. Το ποτάμι κυλάει τα καθαρά γάργαρα νερά του και λέει μυστικά στους επισκέπτες για χαλάρωση και ευζωία. Λιβελούλες που πετούν, πλήθος από ψάρια που κολυμπούν μαζί μας,

αλλά και ποτάμιες χελώνες, κάνουν τον τόπο νεραϊδότοπο. 

Οι ιαματικές πηγές της περιοχής είναι γνωστές από την αρχαιότητα. Πιθανώς εδώ βρισκόταν η αρχαία πόλη Απολλωνία, που η ονομασία της σχετίζεται με ιαματικές πηγές.

Το παλαιότερο από τα σωζόμενα κτίρια είναι ένα οθωμανικό λουτρό των τελών του 18ου αιώνα. Η περιοχή μετατράπηκε σε λουτρόπολη όταν το 1908-1910 ο καπνέμπορος Ζάχος Ζάχου ανέλαβε την εκμετάλλευσή τους από το οθωμανικό δημόσιο. Τον σχεδιασμό της ανέλαβε ο αρχιτέκτονας Αριστοτέλης Ζάχος. Τα κτίρια που αποδίδονται σε αυτόν είναι τα ξενοδοχεία «Αμφίπολις» και «Παγγαίο» και το ισόγειο του κτιρίου του εστιατορίου. Λόγω της μεγάλης απόστασης της λουτρόπολης από κάποιο οικισμό σε αυτή κτίστηκαν διάφορα καταστήματα, όπως φούρνος και παντοπωλείο. Κτίρια στη λουτρόπολη συνέχισαν να κτίζονται σε όλον τον 20o αιώνα, σχηματίζοντας ένα μικρό οικισμό που σήμερα έχει εγκαταλειφθεί πλήρως από την πολιτεία.

Θυμάμαι τα καλοκαίρια στα τέλη της δεκαετίας του 60 και την δεκαετία του 70, τον παππού μου Βασίλειο Ηλιάδη και την γιαγιά μου Αναστασία Ηλιάδη να κάνουν διακοπές στα Λουτρά, συνήθως κατά τον μήνα Σεπτέμβριο και παράλληλα να απολαμβάνουν τα ιαματικά τους μπάνια.

Σήμερα όταν φτάσαμε στην υπαίθρια πισίνα που έχουν δημιουργήσει οι φίλοι του μέρους αυτού, έπαιρναν το μπάνιο τους δύο ηλικιωμένα ζευγάρια. Μετά ήταν η σειρά μας και εμείς την αφήσαμε σε δύο νέα παιδιά που ήρθαν αργότερα να απολαύσουν την υπέροχη φύση και τα δώρα της.

Ένας χώρος που προσφέρεται για ήπια τουριστική ανάπτυξη και εναλλακτικό τουρισμό και ως τέτοιος αξιοποιήθηκε έναν αιώνα πριν, σήμερα παραμένει παραμελημένος, αλλά όχι ξεχασμένος. Ο κόσμος τον αγαπάει και τον επισκέπτεται."

Εδώ μπορείτε να δείτε το κείμενο και φωτογραφικό υλικό.