Ακριβώς πριν ένα χρόνο, σε μια ανάβαση μας εκατό μέτρα ψηλότερα από το παρεκκλήσι του Προφήτη Ηλία και σε υψόμετρο 470 μέτρων, ανακαλύφθηκε υπόγειο κιούγκι (πήλινος σωλήνας) αγωγού ύδρευσης.
Στο εύρημα αυτό, που φαίνεται στην παρακάτω εικόνα είχαμε αναφερθεί σε ανάρτηση μας στις 13 Απριλίου 2019, την οποία μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
Σήμερα 16 Απριλίου 2020 καταφέραμε να εξερευνήσουμε και να καταγράψουμε ένα τμήμα της διαδρομής του αγωγού, από το σημείο που βρέθηκε ο πήλινος σωλήνας και με κατεύθυνση προς την αρχή του αγωγού, την πηγή από όπου εφοδιαζόταν με νερό.
Το εγχείρημα δύσκολο. Τα μόνα στοιχεία που υπήρχαν ήταν τα εξής: Η κατεύθυνση του αγωγού, η οποία ήταν προφανώς βόρεια, στην βορειανατολική πλευρά του λόφου του προφήτη Ηλία. Ένα αδιόρατο μονοπάτι-κατσικόδρομος που είχε πολλές διακλαδώσεις. Και τέλος κάποια θραύσματα του αγωγού σε ορισμένα πετρώδη σημεία του εδάφους.
Οι δυσκολίες περισσότερες. Το μονοπάτι σε πολλά σημεία αδιαπέραστο λόγω της πυκνής βλάστησης και τον θάμνων. Για την διάβαση του απαιτήθηκαν πολλές παρακάμψεις, κόψιμο κλαδιών και σε αρκετά σημεία η κίνηση γινόταν σχεδόν έρποντας. Όπου το έδαφος ήταν πετρώδες και ο αγωγός τοποθετημένος σχεδόν επιφανειακά, μπορούσε κανείς να δει τμήματα του αγωγού ή και θραύσματα.
Όπου όμως το έδαφος ήταν χωμάτινο, ο αγωγός βρισκόταν σε μεγαλύτερο βάθος και δεν ήταν εύκολο να ακολουθηθεί η κατεύθυνση του. Για να μην χαθεί η κατεύθυνση του αγωγού κάποιες φορές λειτούργησε η διαίσθηση και κάποιες φορές ακολουθήθηκαν οριζόντια μονοπάτια, όταν αυτά ήταν περισσότερα του ενός. Σε άλλα σημεία η πορεία γινόταν με την εις άτοπον απαγωγή. Επίσης ο αγωγός όπως αποδείχθηκε δεν ήταν σε ευθεία γραμμή. Σε αρκετά σημεία πήγαινε ζικ-ζακ ανάμεσα στα βράχια και αλλού ανεβοκατέβαινε ακολουθώντας το ανάγλυφο του εδάφους, γιατί εκεί είχε βρεθεί το κατάλληλο σημείο για την κατασκευή του. Αυτό άλλωστε δεν ήταν πρόβλημα, αφού η ροή του νερού γινόταν με την υψομετρική πίεση.
Ευτυχώς ανά διαστήματα φαινόταν τμήματα του αγωγού, γεγονός που επιβεβαίωνε την σωστή κατεύθυνση που ακολουθούσαμε.
Μόνο στα τελευταία 400 μέτρα δεν βρέθηκε καθόλου τμήμα ή θραύσμα του αγωγού, γιατί το έδαφος ήταν με χώμα και η περιοχή καλυμμένη με φτέρες, βατομουριές και πλατάνια. Όμως στο τέλος, στο σημείο της πηγής στην περιοχή Σούκσου ( Soguk Su στα τούρκικα σημαίνει Κρύο Νερό, προφέρεται Σοούκ Σου και με το πέρασμα των χρόνων έφτασε να λέγεται Σούκσου) ή Φρεάτια όπως είναι σήμερα γνωστή, αποζημιωθήκαμε γιατί βρέθηκε κομμένο το τελευταίο τμήμα του αγωγού, το οποίο λόγω των πολλών βροχών το τελευταίο διάστημα έτρεχε και νερό.
Ας δούμε κάποιες τεχνικές κατασκευαστικές λεπτομέρειές του αγωγού.
Το κάθε κιούγκι έχει μήκος 30 εκατοστά. Τα 3 εκατοστά είναι για να κουμπώνει το ένα με το άλλο, με το καθαρό μήκος του να είναι 27 εκατοστά. Η διάμετρος του είναι 15 εκατοστά. Η απόσταση που διανύθηκε από την πράσινη κουκκίδα στον χάρτη μέχρι την πηγή (κόκκινη κουκκίδα) είναι περίπου 1700 μέτρα. Η υψομετρική διαφορά είναι στα 50 μέτρα.
Με μια απλή διαίρεση της απόστασης δια του μήκους σωλήνα (1700 : 0,27) προκύπτει ότι για να κατασκευαστεί μόνο αυτό το τμήμα του αγωγού απαιτήθηκαν περίπου 6,300 κομμάτια κιούγκια!
Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι ο αγωγός από το πράσινη κουκκίδα και μετά, τραβερσάρει στην πλαγιά και παίρνει κατεύθυνση προς τα δυτικά.
Και εδώ τίθεται το ερώτημα ποιος κατασκεύασε τον αγωγό, πότε και για ποιόν λόγο.
Είναι απολύτως βέβαιο ότι για να χτιστεί αυτός ο αγωγός απαιτήθηκε "κρατική δομή" και "στρατός" εργαζομένων και υποζυγίων.
Κατ' αρχάς, ένα τόσο μεγάλο έργο απαιτούσε την μελέτη της γεωλογίας της περιοχής, γνώση μαθηματικών και γνώσεις υδραυλικής. Στο έργο θα έπρεπε να εργαστούν υλοτόμοι, σκαπανείς, εργάτες για τοποθέτηση των σωλήνων, επιμελητεία και μεταφορείς. Επίσης πολλά ζώα για την μεταφορά τόσο μεγάλου αριθμού σωλήνων, σε τέτοιο υψόμετρο και σε βραχώδες έδαφος.
Ήταν αναγκαία επίσης μια βιοτεχνία κατασκευής για τα πήλινα κιούγκια ή η εισαγωγή τους από άλλη περιοχή.
Οι προφορικές μαρτυρίες κατοίκων για το που κατευθυνόταν το νερό ποικίλουν. Οι περισσότερες κάνουν λόγω για την ύδρευση του χωριού Dedebali ή Γαληψώς. Κάποιοι αναφέρουν την Αμφίπολη, ενώ άλλοι μιλούν για το Μοναστήρι, τον Βυζαντινό Οβηλό - μετόχι της Ιεράς Μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους. (http://lymperakis-theodoros.blogspot.com/2014/12/blog-post_31.html)
Όπως φαίνεται από το μέγεθος της κατασκευής, πρέπει να αποκλειστεί η εκδοχή ότι ο αγωγός έγινε για να υδροδοτήσει το Μοναστήρι. Το Μοναστήρι δεν είχε ούτε την οικονομική δυνατότητα, ούτε τα μέσα, ούτε το ανθρώπινο δυναμικό για να κατασκευάσει ένα τόσο μεγάλο έργο. Αλλά και η υδροδότηση της Αμφίπολης φαντάζει απίθανη, λόγω της μεγάλης απόστασης, αλλά και των υλικών κατασκευής που φαίνονται να είναι μεταγενέστερα.
Εδώ θα πρέπει να λάβουμε υπόψη και τμήματα από αδιάλυτο ίζημα (πέτρα) που βρέθηκαν μέσα στον αγωγό.
Όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες το πάχος τους σε κάποιες περιπτώσεις αγγίζει τα 6 εκατοστά και χρειάστηκαν αιώνες για να δημιουργηθεί. Το πιο πιθανό είναι ο αγωγός να υδροδοτούσε την Γαληψώ και να πρόκειται για έργο των Οθωμανών.
Αλλά αυτό είναι μια υπόθεση, που μένει να αποδειχτεί και να τεκμηριωθεί με μαρτυρίες και ευρήματα. Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο αγωγός δεν υδροδοτούσε το Ποδοχώρι.
Μαργαρίτης Σαμαράς
