Παγγαίο, Καπνός, Ποδογόριανη 1905-1906

Από το βιβλίο του Γεωργίου Χατζηκυριάκου ''Σκέψεις και εντυπώσεις εκ περιοδείας ανά την Μακεδονίαν (1905-1906)", δημοσιεύουμε σήμερα αυτούσιο το κομμάτι που αναφέρεται  στο χωριό μας.
Πριν από το κομμάτι αυτό περιέλαβα στην ανάρτηση και δύο ακόμη αποσπάσματα του ιδίου: το πρώτο αφορά μια περιγραφή του Παγγαίου και το δεύτερο την σημασία της καλλιέργειας του καπνού. Οι λόγοι είναι αυτονόητοι. Και τα δύο είναι άρρηκτα δεμένα με την ιστορία του χωριού μας.
Όσον αφορά το χωριό μας, το Ποδοχώρι, στην περιγραφή του Γ. Χατζηκυριάκου βρίσκουμε πληροφορίες που αφορούν την τοπογραφία, την φύση, τον πληθυσμό, το κλίμα, την πίστη, την εθελοντική προσφορά και συμμετοχή, την εκπαίδευση και  την αγάπη(έρωτα) για τα γράμματα. Και στα τρία, τέλος, αποσπάσματα βλέπουμε τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας.
Οι υπογραμμίσεις και οι επισημάνσεις με έντονα γράμματα είναι δικές μου και έγιναν για να βοηθηθεί ο αναγνώστης στις προηγούμενες παρατηρήσεις. Στο τέλος της ανάρτησης υπάρχουν επεξηγήσεις για ορισμένες λέξεις.

Το Παγγαίο όπως φαίνεται από το Ποδοχώρι

                                                 
"Απέναντι ( της Αμφιπόλεως) το Παγγαίον ως Τιτάν μας θεωρεί ακίνητον και μας καλεί προς ανάβασιν, εύχαρι, εύγραμμον, εύδροσον,  ευώδες. Αι πολυσχιδείς ακρώρειαί* του, η πολυειδής χλωρίς μετά των χαριεστέρων ανθυλλίων εν ώρα έαρος, ο ελαφρός και καθαρός αήρ εξ αγνού οξυγόνου εν πλησμονή, τα σύδενδρα τοπία του, η ποικιλία των πετρωμάτων του, μετά των περιωνύμων και εν τη αρχαιότητι μεταλλευσίμων ορυκτών, και η επ΄ αυτού αμιγής και γνήσια Ελληνική ζωή αποτελούσιν ακαταμάχητα θέλγητρα, έλκοντα επιμόνως προς επίσκεψιν."

Το σπάσιμο (μάζεμα) καπνού

"Υπό οικονομική και πλουτολογική έποψιν σημειωθείτω ενταύθα ότι, αν το πάλαι το Παγγαίον, αι περιξ κοιλάδες και πεδιάδες ετιμώντο και εφημίζοντο μεγάλως δια τα πλούσια μεταλλεύματα σιδήρου, χαλκού, μολύβδου,  αργύρου και χρυσού έτι, άτινα ολοκλήρους λαούς προσείλκυον και υπέρ αυτών μάχαι συνεκροτούντο και μετακινήσεις και εκτοπίσεις πληθυσμών προεκαλούντο, σήμερον απάσης εκείνης της εκτάσεως, η επιφάνεια και ουχί τα βάθη, ουχί δια εξορύξεως αλλά δια καλλιεργίας, εξάγει τον αργυρόν και τον χρυσόν, δια της καλλιεργίας του καπνιζομένου καπνού. Όλων εκείνων των πληθυσμών καπνίζουσι αι γαίες, αι αποθήκαι και αι οικίαι αυταί, και ο εξ αυτών εξερχόμενος καπνός ουχί την αποτέφρωσιν και καταστροφήν αυτών δηλοί, αλλά την εδραίωσιν και διακόσμησιν και όλην την οικονομικήν αυτών ευεξίαν."

Το Ποδοχώρι από το Παγγαίο και απέναντι το Σύμβολο

"Εκ Μπόμπλιανης (Ακροπόταμος σήμερα) αναχωρώ, ίνα διερχόμενος χαριεστάτην μεταξύ των δύο ορέων, Πιερικού(Συμβόλου) και Παγγαίου, κοιλάδα επί της αντιθέτου προς εκείνην κλιτύος*, ήν περιέγραψα, αναχωρών εξ Αμφιπόλεως ανέλθω πάλι επι του Παγγαίου.
Κατευθύνομαι προς την κώμην Ποδογόριανη, ήν βλέπω προς βορράν απεναντί μου κείμενης επί των ανωτέρω κλιτύων του όρους και ωσεί καθηλωμένην, ίνα μη εκ του ύψους καταρρεύση προς την εκτεινόμενην κάτω ωραίαν και κατάφοιτον κοιλάδα.
Και αύτοθι επι βουνώδος και διαρρύτου* τοποθεσίας ζη ελληνορθόδοξος εξ υπερεκατόν οικογενειών κοινότης, της Ποδογόριανης ή του Ποδοχωρίου. Νεόδμητον αρρεναγωγείον, ανεγερθέν επί  βράχων και παρέχον άφθονον τον ζείδωρον* του βουνού αέρα εις τα εν αυτώ φοιτώντα παιδία, ευγλώττως μαρτυρεί την ζωηράν φιλοτιμίαν των κατοίκων αυτής και τον προς τα γράμματα διάθερμον αυτών ίμερον*. Τούτον καλλιεργεί ο χρηστός και του καλού ζηλωτής Λευίτης* του χωριού, όστις ενώσας τους πλήστους των φιλοτίμων νέων είς αδελφότητα επέτυχε δια των συνδρομών αυτών ν' ανεγείρη το νέον διδακτήριον. Και φυτωρίου των θηλέων δεν στερείται η αξία επαίνου αύτη κοινότης, παρέχουσα εαυτήν αξιομίμητον παράδειγμα.
Εντεύθεν εκ Ποδογόριανης εξελαύνω επί των κλιτυών του όρους και μετά ώρας ανακαλύπτω όπισθεν κυρτώματος αυτού και εις την αρχήν ρήγματος, κείμενην ανωφερώς, την Ελληνορθόδοξον κώμην Μεσορόπην.
.....................................................................................................................
Η Μεσορόπη μετά των προηγουμένων, Κάριανης, Μπόμπλιανης και Ποδογόριανης, υπάγονται, κατά παράδοξον όλως τρόπον εκκλησιαστικής διαιρέσεως, εις την εκκλησιαστικήν επαρχίαν Ξάνθης, ήτις ούτω εισχωρεί και ενσφηνούται μεταξύ των κωμών της επαρχίας Ελευθερουπόλεως, σφετεριζομένη, ούτως ειπείν, τα δικαιώματα αυτής."


* ακρώρειαι =βουνοκορφές
  κλιτύς        = πλαγιά, πλευρά του βουνού
  διάρρυτος = αυτός που διαρρέεται από νερά ή ρυάκια
  ζείδωρος   =αναζωογονητικός, τονωτικός
  Λευίτης     = παπάς ηλικιωμένος και αξιοσέβαστος
 Ίμερος      =αρχαία  θεότητα της  ακολουθίας της Αφροδίτης, η προσω- ποποίηση της σφορδής ερωτικής επιθυμίας

Μύλοι Σιμιτσή (Λούλη)

Το Ποδοχώρι, όπως γνωρίζουμε και από το διήγημα το "Τ' όνειρο του Φεϊζουλά" που  δημοσιεύσαμε σε προηγούμενη ανάρτηση, είχε τέσσερις νερόμυλους (πιθανόν μετά να λειτούργησε και 5ος λίγο πιο πάνω από την γέφυρα του κεντρικού δρόμου) στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, που λειτουργούσαν μέχρι και την δεκαετία του '40.

Ας θυμηθούμε το χαρακτηριστικό απόσπασμα: {... ένα ποταμάκι που τ' ονόμαζαν "Λάκκο". Στο διάβα του γύριζε τέσσερις μύλους. Ένα στα  Κρύα Νερά του Τούρκου Μπουγιούκ, του Τσιφούτη στο Μεσοχώρι, του Καράμπελα και της Βασίλως κάτω απ' του Χαλάτση   τ' αλώνι.}

Παράλληλα πριν τον πόλεμο λειτούργησε και μηχανικός μύλος της Οικογένειας Λαζίδη, πίσω από το Δημοτικό Σχολείο στην απέναντι πλευρά του λάκκου (ρέματος). Τον μύλο στην συνέχεια αγόρασαν από κοινού οι Δημητρός Καράμπελας και Κωνσταντής Χαλάτσης.

Οικονομική και ιστορική συνέχεια αυτών των μύλων αποτελεί το κτιριακό συγκρότημα που δεσπόζει σήμερα στο μέσον του χωριού μας, που οι παλιοί γνώρισαν, εργάστηκαν, συνεργάστηκαν και θυμούνται, ως  Μύλοι Αφοι Σιμιτσή και οι νεώτεροι το ξέρουν πια ως Μύλοι Λούλη Α.Ε.

Το   συγκρότημα αυτό είναι σήμερα χαρακτηριστικό βιομηχανικό μνημείο  του χωριού μας και αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας του. 

Το 1958 οι αδελφοί Αριστείδης, Λάζαρος και Δημήτρης Σιμιτσής, αφού αγόρασαν την άδεια του μύλου από τους Δ. Καράμπελα και  Κ. Χαλάτση, ξεκίνησαν την ανέγερση ενός μικρού μύλου στο χωριό μας.

Το 1964 ξεκίνησε σταδιακά η επέκτασή του κτιρίου και ο εκσυχρονισμός του Μύλου, που ολοκληρώθηκε το 1970, ανεβάζοντας την παραγωγή στους 50τόνους ανά 24ωρο.

Το 1980 οι αδελφοί Σιμιτσή διπλασιάζουν τη δυναμικότητα του Μύλου επεκτείνοντας παράλληλα τις κτιριακές του εγκαταστάσεις, με αποτέλεσμα η παραγωγή να φτάνει τους 100 τόνους ανά 24ωρο.

Παράλληλα ολοκληρώνεται και η κατασκευή μεταλλικών σιλό σίτου χωρητικότητας 12.000 τόνων. 

Την περίοδο 1977-1982 ο Μύλος πραγματοποιεί σημαντικές εξαγωγές στο Βιετνάμ,την Σοβιετική Ένωση και την Αίγυπτο.

Το 1993, λόγω οικονομικών προβλημάτων, η εταιρία διακόπτει τη δραστηριότητά της.

Το Ιούλιο του 1995 ο Μύλος αυτός εξαγοράζεται από την εταιρία Λούλη.